
György Ligeti (1923 – 2006)
György Ligeti był węgierskim kompozytorem urodzonym w 1923 roku, który zyskał międzynarodową sławę dzięki swoim innowacyjnym i eksperymentalnym kompozycjom. Jego Trio na skrzypce, waltornię i fortepian “Hommage à Brahms” jest jednym z jego najbardziej znanych utworów kameralnych.
Utwór powstał w 1982 roku, a został wykonany po raz pierwszy w 1983 roku przy okazji obchodów 150. rocznicy jubileuszu Brahmsa w Hamburgu. Choć utwór nosi podtytuł Hommage à Brahms, to – jak sam Ligeti wyjaśnia z wyraźnym ironicznym dystansem – „…nie ma zbyt wiele wspólnego z Brahms’em; jedynie pewna konserwatywna, klasyczna forma przypomina o Brahmsie”.

Johannes Brahms (1933 – 1897)
Niemniej jednak, niektóre podobieństwa i odniesienia do tria Brahmsa (na ten sam skład instrumentów) są niezaprzeczalne: Oba tria składają się z czterech części, mają Andante jako pierwszą część (lub Andantino u Ligetiego) i wykazują wyraźne zainteresowanie obu kompozytorów kontrapunktem i klasyczną formą.
Szczególnie zauważalne jest jednak to, że oba utwory mają jako emocjonalną kulminację wolną część – u Brahmsa „Adagio mesto”, u Ligetiego „Lamento”.
W pierwszej części – „Andantino con tenerezza” – Ligeti komponuje dla skrzypiec chorałowy motyw schodzących, jak mówi, “krzywych kwint waltorniowych”.
Waltornia gra pozornie oddalone, miękkie diatoniczne figury wokół linii skrzypiec – „..razem, ale nigdy razem”. Fortepian pojawia się rzadko, ale gdy już to robi, to wyraźnie prezentuje materiał z „krzywych kwint waltorniowych”.
Druga część – „Vivacissimo molto ritmico” – tworzy dziką, pulsującą, polimetryczną sieć. Szczególnie w fortepianie, dzięki swojemu wysoko wirtuozowskiemu ostinato przypominającemu zmieniony jazz, powstaje wrażenie, jakby – jak sam Ligeti mówi – „… jakby Węgry, Rumunia i cały Bałkan leżały gdzieś między Afryką a Karaibami”.
Trzecia część – „Alla Marcia” – opiera się na klasycznej formie A-B-A. Po pierwszej, granej tylko przez skrzypce i fortepian, marszowej części, dołącza róg w części środkowej, gdzie już wspólnie tkają delikatne melodie, tworząc miękki dźwiękowy dywan.
Czwarta część – „Lamento” – to rozdzierająca serce muzyka żałobna napisana w formie passacaglii. Z opadających „krzywych kwint waltorniowych” na początku pierwszej części, powstaje chromatyczny motyw łez, który intensyfikuje się do bezgranicznej desperacji, aż muzyka załamuje się w sobie w dosłownym sensie.
Cytując kompozytora: “…fortepian w swoim najniższym rejestrze pozostawia skrzypce na lodowato brzmiących najwyższych dźwiękach, przeciwstawia się temu waltornia w swoich najniższych rejestrach z pedałowymi tonami, które ledwo są rozpoznawalne”
Trio Ligetiego to utwór, który łączy elementy awangardy muzycznej z tradycyjnymi formami kompozycyjnymi. Kompozytor eksperymentuje tu z różnymi technikami kompozycyjnymi, takimi jak mikropolifonia, zachowując jednocześnie pewną strukturę formalną, która nadaje utworowi spójność i logiczny rozwój.
Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów tego tria jest jego niezwykła ekspresywność. Ligeti doskonale wykorzystał możliwości każdego instrumentu, aby stworzyć bogate i emocjonalne dźwięki. Dzięki różnorodnym technikom gry i nietypowym kombinacjom dźwięków, ten utwór potrafi poruszyć słuchacza i zanurzyć go w świecie niezwykłych dźwięków.
Trio na skrzypce, waltornię i fortepian “Hommage à Brahms” jest doskonałym przykładem geniuszu kompozytorskiego György Ligetiego. Jego zdolność do połączenia tradycji z nowoczesnością sprawia, że ten utwór jest niezwykle interesujący i inspirujący zarówno dla wykonawców, jak i słuchaczy. Dzięki swojej bogatej strukturze i emocjonalnej głębi, Trio stanowi ważne dzieło w dorobku tego wybitnego kompozytora.
Nad triem Ligetiego i wielu innych aspektach sztuki waltorniowej pracowali będziemy będziemy podczas Waltorniowego Kursu Mistrzowskiego w Akademii Muzycznej w Łodzi w dniach 7-12.07.2024
Na tegoroczną edycję Waltorniowego Kursu Mistrzowskiego udało nam się zaprosić wspaniałych docentów – będą z nami tacy profesorowie jak Peter Arnold, Tomasz Bińkowski, Monika Paprocka-Całus i David Bagoly. Przy fortepianie towarzyszyć nam będzie wspaniała pianistka – Joanna Kowalewska.
Nie zwlekaj i zarejestruj się już teraz!! #WKM2024 to doskonała okazja, by rozwinąć swoje umiejętności i poznać nowych ludzi z pasją do muzyki i waltorni.Aby zapisać się na kurs, wystarczy odwiedzić moją stronę internetową https://mikulski.me, gdzie dostępny jest formularz zgłoszeniowy oraz więcej informacji na temat wydarzenia.
Tutaj link: https://mikulski.me/portfolio/waltorniowy-kurs-mistrzowski-lodz-2024/
Zapisz się na newsletter
Poinformuję Cię o nadchodzących eventach, koncertach,
szkoleniach lub wyjątkowych wpisach na blogu.