Skip to main content

Historia powstania i premiera Sonaty na fortepian i waltornię F-Dur op. 17 Ludwiga van Beethovena

Sonata na fortepian i waltornię F-Dur op. 17 Ludwiga van Beethovena jest jednym z najbardziej znaczących dzieł kompozytora, które powstało w okresie jego twórczości zwanym “środkowym okresem”. Dzieło to zostało skomponowane w 1800 roku i jest jedyną sonatą fortepianową Beethovena, w której kompozytor wykorzystał waltornię jako instrument solowy.
Beethoven był jednym z pierwszych kompozytorów, którzy zdecydowali się na napisanie utworu na ten nietypowy duet instrumentów. Waltornia, znana również Waldhorn, French Horn czy róg, jest instrumentem dętym blaszanym o charakterystycznym brzmieniu, które idealnie komponuje się z brzmieniem fortepianu. W sonacie op. 17 Beethoven wykorzystał waltornię jako równorzędnego partnera dla fortepianu, co było w owym czasie nowatorskim podejściem do pisania muzyki kameralnej.

Sonata składa się z trzech części: Allegro moderato, Poco adagio oraz Rondo – Allegro moderato. Pierwsza część rozpoczyna się energicznym tematem, który jest rozwijany przez oba instrumenty. Waltornia prezentuje swoje możliwości techniczne, grając melodyjne linie w dialogu z fortepianem. Druga część, Poco adagio, to spokojny i refleksyjny fragment, w którym waltornista prezentuje swoją wrażliwość i zdolności ekspresywne, wydobywając z instrumentu piękne i melancholijne dźwięki. Ostatnia część, Rondo – Allegro moderato, to dynamiczne zakończenie sonaty, w którym oba instrumenty rywalizują ze sobą, tworząc pełen energii i radości finał.

Johann Wenzel Stich / Jan Václav Stich / Giovanni Punto (1746 – 1803)

Johann Wenzel Stich a właściwie Jan Václav Stich vel Giovanni Punto był jednym z najwybitniejszych waltornistów swojej epoki. Urodził się w roku 1746 w Bechyně w Czechach, a zmarł w 1803 roku w Wiedniu. Jego talent muzyczny został dostrzeżony już we wczesnym dzieciństwie, co zaowocowało jego edukacją muzyczną pod okiem wybitnych nauczycieli.

Punto szybko zdobył uznanie jako wirtuoz waltorni, instrumentu, który w tamtych czasach nie cieszył się tak dużą popularnością jak dzisiaj. Jego gra była niezwykle ekspresyjna i pełna emocji, co przyciągało uwagę słuchaczy i krytyków. Jego technika była doskonała, a brzmienie instrumentu niezwykle czyste i klarowne.

Jako muzyk dworski, Punto podróżował po całej Europie, dając koncerty i występując przed najważniejszymi osobistościami tamtych czasów. Jego repertuar obejmował zarówno utwory klasyczne, jak i nowe kompozycje dedykowane specjalnie dla niego. Jego interpretacje były zawsze pełne pasji i zaangażowania, co sprawiało, że jego koncerty były niezapomniane.

Punto był również cenionym kompozytorem, tworząc wiele utworów na waltornię solo oraz kameralne. Jego muzyka była pełna melodii i harmonii, a jednocześnie wymagająca technicznie, co sprawiało, że tylko najlepsi waltorniści potrafili ją wykonać.

Jego wkład w rozwój techniki gry na waltorni był ogromny, wprowadził wiele innowacji i nowatorskich rozwiązań. Giovanni Punto pozostaje do dziś jedną z najważniejszych postaci w historii waltorni, będąc wzorem dla wielu współczesnych muzyków. Jego muzyka nadal jest wykonywana i ceniona przez miłośników tego instrumentu na całym świecie. Jego dziedzictwo muzyczne pozostaje niezmiennie ważne i inspirujące dla kolejnych pokoleń waltornistów.

Historia powstania Sonaty na fortepian i waltornię F-Dur op. 17 L.v. Beethovena

Gdy Giovanni Punto podczas artystycznego tournee po Europie przyjechał do Wiednia, młody Ludwig van Beethoven, znany dotychczas raczej ze swojej wirtuozerii w grze nan fortepianie niż z kompozytorskich osiągnieć symfonicznych, grywał wspólnie z najsławniejszymi muzykami swojej epoki w wielu szlacheckich domach, muzykę kameralną.

Punto zapowiedział koncert w Kärntnertor-Theater na dzień 18 kwietnia 1800 roku. Zorganizował ten koncert (całkowity dochód należał oczywiście do niego) i poprosił Beethovena, aby ten napisał z tej okazji Sonatę na róg i fortepian.

Ferdinand Ries (1784 – 1838)


Wiedeń, Kärntnertor-Theater

Beethoven zgodził się, a jego uczeń i późniejszy biograf, Ferdinand Ries, napisał o jej powstaniu w sposób następujący:
“…Beethoven kompozycję większości dzieł, które miał stworzyć w określonym czasie, przesuwał prawie zawsze do ostatniego momentu. Tak właśnie obiecał sławnemu wirtuozowi rogu Punto, skomponować Sonatę (op. 17) na fortepian i róg, a także, że zagra na jego koncercie; koncert z Sonatą był ogłoszony, lecz Sonata nie była jeszcze nawet zaczęta. Dzień przed przedstawieniem Beethoven zaczął pracę, a na koncert Sonata była już gotowa”

Nawet, jeśli nie weźmiemy tej opowieści dosłownie, to jest ona dowodem na to, że Sonata powstała szybko, a szkiców do niej nie znaleziono.

Carl Czerny (1791 – 1857)

Jeśli wierzyć uczniowi Beethovena Carlowi Czerny , Punto znacznie podpowiedział kompozytorowi, jakie rodzaje pasaży i artykulację może zastosować.

Zgodnie z zachowanym plakatem koncert rozpoczął się symfonią Josepha Haydna, po której nastąpiła aria Ferdinanda Paëra, koncert na róg autorstwa samego Punto, uwertura La chasse du Jeune Henri Étienne-Nicolasa Méhula, koncert na klarnet Antonio Casimira Cartellieriego oraz kolejna aria Paëra. Dopiero potem, jakby na finał, zabrzmiała “Sonata zupełnie nowo skomponowana i wykonana przez pana Ludwiga van Beethovena, akompaniowana na waltorni przez pana Punto”. Na zakończenie zaplanowano nieokreśloną bliżej “symfonię końcową”.

Korespondent wiedeńskiej Allgemeine Musikalische Zeitung donosi, że utwór tak się podobał, że Punto musiał go zagrać od razu po raz drugi:

“…Słynny i obecnie prawdopodobnie największy waltornista na świecie, pan Punto (rodowity Czech, jego prawdziwe nazwisko to Stich), przebywa teraz w Wiedniu. niedawno zorganizował akademię muzyczną, w której szczególnie wyróżniła się sonata na fortepian i waltornię skomponowana przez Beethovena i wykonana przez niego i Punto, tak bardzo przypadła do gustu, że mimo nowego regulaminu teatralnego, który zakazuje powtarzania i głośnego oklaskiwania w teatrze dworskim, artyści zostali zmuszeni do ponownego rozpoczęcia i ponownego wykonania utworu z powodu głośnych oklasków.”

Beethoven i Punto wystąpili jeszcze dwukrotnie z tym dziełem publicznie: 7 maja 1800 roku w Ofen oraz 30 stycznia 1801 roku w Wiedniu podczas koncertu charytatywnego w wielkiej sali Redoutensaal w Hofburgu.

Sonata op. 17 jest doskonałym przykładem geniuszu kompozytorskiego Beethovena, który potrafił wykorzystać potencjał każdego instrumentu, aby stworzyć arcydzieło muzyczne. Dzieło to jest nie tylko technicznie wymagające dla wykonawców, ale także pełne emocji i głębokiej ekspresji, co sprawia, że jest ono jednym z najbardziej cenionych utworów kameralnych w repertuarze muzycznym.

Czasami wielkie dzieła rodzą się (prawie) “na kolanie”…

Waltorniowy Kurs Mistrzowski 2024 w Akademii Muzycznej w Łodzi

Nad sonatą Beethovena i wielu innych aspektach sztuki waltorniowej pracowali będziemy będziemy podczas Waltorniowego Kursu Mistrzowskiego w Akademii Muzycznej w Łodzi w dniach 7-12.07.2024

Na tegoroczną edycję Waltorniowego Kursu Mistrzowskiego udało nam się zaprosić wspaniałych docentów – będą z nami tacy profesorowie jak Peter Arnold, Tomasz Bińkowski, Monika Paprocka-Całus i David Bagoly. Przy fortepianie towarzyszyć nam będzie wspaniała pianistka – Joanna Kowalewska.

Nie zwlekaj i zarejestruj się już teraz!! #WKM2024 to doskonała okazja, by rozwinąć swoje umiejętności i poznać nowych ludzi z pasją do muzyki i waltorni.Aby zapisać się na kurs, wystarczy odwiedzić moją stronę internetową https://mikulski.me, gdzie dostępny jest formularz zgłoszeniowy oraz więcej informacji na temat wydarzenia.

Tutaj link: https://mikulski.me/portfolio/waltorniowy-kurs-mistrzowski-lodz-2024/

Zapisz się na newsletter

Poinformuję Cię o nadchodzących eventach, koncertach,
szkoleniach lub wyjątkowych wpisach na blogu.